Hiền phụ, có sách chép là Châu Thị Vĩnh Tế, con ông Châu Huy (có sách chép là Châu Vĩnh Huy) và bà Đỗ Thị Toán, sinh ngày Thìn, tháng 4 năm Bính Tuất 1766.
Bà là vợ chánh của Thoại Ngọc Hầu Nguyễn Văn Thoại, tận tụy góp sức với chồng trong việc mưu phúc lợi cho dân chúng, tiếng nhân đức truyền xa. Từ đó vua Minh Mạng khi lấy tên chồng bà mà đặt cho con kinh đào Rạch Giá – Đông Xuyên (tức Long Xuyên ngày nay) là Thoại Hà, hòn núi Sập gần đấy là Thoại Sơn, vua Minh Mạng lại cho lấy tên bà mà đặt tên con kinh Châu Đốc – Hà Tiên là “Vĩnh Tế hà” (tức kinh Vĩnh Tế) núi Sam ở gần đấy là “Vĩnh Tế sơn”, làng bên cạnh núi là “Vĩnh Tế thôn”.
Bà mất trong năm Bính Tuất 1826 (ngày 15-10). Ba năm sau (1829) chồng bà cũng qua đời. Miếu, mộ vợ chồng bà hiện nay vẫn còn ở chân núi Sam, cạnh đường Châu Đốc – Tịnh Biên. Sau khi mất, bà được phong là Nhàn Tĩnh phu nhân.
Nhân vật lịch sử Việt Nam